Intuitie 

Reizend met de trein gaan soms teksten voorbij waar je oog op valt. Zoals “de mensen sterven en zijn niet gelukkig” of een zin uit een gedicht van Lucebert “Alles van waarde is weerloos”.

Het gebouwtje op de foto bevindt zich bij station Driebergen-Zeist. Waar het voor dient, geen idee. Het heeft de stations vernieuwing van Driebergen-Zeist overleefd en het staat nu wat verloren in een onooglijk veldje. Het gedicht is gelukkig nog leesbaar. Hoe vaak zal ik er langs zijn gekomen, vanaf 2007 op weg naar mijn werk? Het is een gedicht dat mijn aandacht blijft trekken. Ik kan niet precies zeggen waar het over gaat, maar het roept een gevoel op van herinneringen aan een dierbare persoon die er al lang niet meer is.

In de dichtkunst draait het om gevoel. Heel anders is dat in de selectiepsychologie: gevoel/intuïtie staat er niet hoog aangeschreven. Het beoordelen volgens vaste regels levert vaak betere resultaten op dan de deskundige blik van de psycholoog. Afgaan op je gevoel bij het beoordelen van mensen kan ook gevaarlijk zijn. Een snelle eerste indruk vormen in een gesprek en daarna je aandacht richten op informatie die je eerste indruk bevestigt. Goed om je bewust te zijn van dergelijke valkuilen. Toch is mijn ervaring dat gevoel/intuïtie toegevoegde waarde heeft voor de selectiepsycholoog. Recent stond er een serie artikelen in de Volkskracht over de waarde van intuïtie. De psycholoog Gigereuzer omschrijft intuïtie als: “het gevoel dat gebaseerd is op jarenlange ervaring”. Van Einstein is de uitspraak: “de intuïtieve geest is een gave en de rationele geest zijn dienaar”. Zo ver zou ik voor ons vakgebied niet willen gaan.

Standaardisatie op basis van kennis en ervaring is essentieel. Een gestructureerd interview is een veel betere voorspeller dan een ongestructureerd interview. Daarom maken wij vooraf een keuze uit een set van vragen om in een gesprek relevante competenties te kunnen beoordelen. In onze rollenspellen heeft een acteur niet de vrije hand, maar volgt hij of zij een script, dat wel ruimte biedt om in te spelen op wat de kandidaat laat zien. De psycholoog volgt beslisregels bij het beoordelen van tests en vragenlijsten, werkt met beoordelingsformulieren voor de rollenspellen en komt uiteindelijk aan de hand van een overzichtsformulier met alle resultaten tot afgewogen oordelen. Veel protocollen en formulieren dus. De vraag is nu: wanneer komt intuïtie van de psycholoog om de hoek kijken? In het interview heeft intuïtie toegevoegde waarde: aanvoelen dat er iets speelt of niet klopt en waarop je door moet vragen. Intuïtie is vaak ook belangrijk bij de keuze van het uiteindelijke advies. Bijvoorbeeld: is de kans van slagen voor een functie voldoende of matig. Met formulieren en beslisregels kom je een eind, maar het gevoel van de psycholoog op basis van vakmanschap en ervaring blijft een belangrijk kompas bij het beoordelen van mensen.